~~วัดสว่างอารมณ์
๑. ที่ตั้ง   
เลขที่ ๕๖๑ ถนนสรรพสิทธิ์ ตําบลในเมือง อําเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี
พิกัด (หรือละติจูด/ลองจิจูด) ๑๕.๒๓๕๔๒๐, ๑๐๔.๘๕๐๔๑๒
๒. ประเภทแหล่งศิลปกรรม โบราณสถานและโบราณวัตถุ
วัดสว่างอารมณ์ มีเสนาสนะและอาคารต่าง ๆ  ได้แก่  อุโบสถ  หอพระมหากัจจายนะเถระ ศาลา ๑ พิพัฒนสุนทโรบลสามัคคี ศาลา ๒ พิพัฒนสุนทโรบลสามัคคี หอระฆังชัยอุบลวัฒนา ศาลาเฉลิมพระเกียรติฉลองครองราชย์ครบ ๖๐ พรรษา ศาลาข้างเมรุ กุฏิ เมรุ แลประตูโขง ๒ ประตู (ทิศเหนือและทิศตะวันตก) โบราณสถาน โบราณวัตถุและศิลปวัตถุที่สําคัญ ดังนี้
๒.๑ พระมหากัจจายนะเถระ พระมหากัจจายนะเถระแกะสลักจากศิลา เป็นพระสังกัจจายนะที่เก่าแก่มากของเมือง อุบลราชธานี มีประวัติว่าไหลลอยมาในแม่น้ํามูลมาหยุดที่ น้ําเวินหรือมูลหลง (เกาะบุ่ งกาแซว)  ชาวประมงบ้านบุ่งกาแซวอัญเชิญขึ้นบนบกจะนําไปถวายวัดสุปัฏนารามและวัดศรีทอง แต่ทั้งสองวัดไม่รับ จึงอัญเชิญมาถวายญาท่านดวน เจ้าอาวาสวัดสว่างอารมณ์ ได้จัดพิธีพุทธาภิเษกแล้วท่านจึงลาสิกขา ไป เจ้าอาวาสรูปถัดมาคือญาท่าน พ้วย เห็นความศักดิ์สิทธิ์ของพระมหากัจจายนะเถระจึงอัญเชิญไป ประดิษฐานไว้ที่หัวนอน เจ้าอาวาสรูปต่อมา คือญาท่านเพ็งและพระครูสิริกิจจานุยุตได้สร้างหอพระ ประดิษฐานไว้ เป็นที่เคารพศรัทธาของชาวบ้านสว่างมาจนถึงปัจจุบัน
๒.๒ เศียรพระพุทธรูปและจารึกประวัติวัด
เศียรพระพุทธรูปศิลาประดิษฐานบนเสาก่ออิฐถือปูนใกล้อุโบสถ ศิลปะทวารวดีไม่
ทราบอายุ ที่เสามีจารึกประวัติวัดสว่างอารมณ์เป็นอักษรไทย
๒.๓ คัมภีร์ใบลาน
คัมภีร์ใบลาน ๑ ตู้ พบว่ามีเรื่องอุรังคธาตุด้วย
๒.๔ กุฏิสว่างสามัคคี
เป็นกุฏิไม้ตกแต่งด้วยไม้ฉลุลวดลายสวยงาม ปฏิสังขรณ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๑
๒.๕ กุฏิลายฉลุ
กุฏิลายฉลุเป็นกุฏิไม้ตกแต่งหน้าต่างด้วยไม้ฉลุลวดลาย ปัจจุบันอยู่ในสภาพทรุดโทรม
สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยพระครูวิจิตรพัฒนโกศลเป็นเจ้าอาวาส
๓. ประวัติความเป็นมา
วัดสว่างอารมณ์ เป็นวัดราษฎร์ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย มีเนื้อที่ ๑๐ ไร่ ๒ งาน อาณาเขตทิศเหนือจดถนนสรรพสิทธิ์ ทิศตะวันตกจดถนนชวาลาใน ทิศใต้จดที่ดินเอกชน และทิศตะวันออกจดบ้านประชาชน ตั้งอยู่ในชุมชนซึ่งในอดีตเรียกว่าบ้านสว่าง
วัดสว่างอารมณ์ตั้งเมื่อราวปี พ.ศ. ๒๔๑๔ เป็นวัดประจําหมู่บ้านสว่าง ตั้งอยู่ด้านทิศตะวันตก ของบ้านสว่าง ที่มาของชื่อวัดสว่างอารมณ์จึงมาจากชื่อหมู่บ้าน ส่วนคําว่าอารมณ์มาจากสมญานาม ของญาท่านพ้วย ปภสฺสโร ซึ่งท่านชอบทํางานตามอารมณ์เสมอ ลูกศิษย์จึงให้นามต่อท้ายชื่อวัดว่าวัดสว่างอารมณ์
เจ้าอาวาส เจ้าอาวาสวัดสว่างอารมณ์นับถึงปี พ.ศ. ๒๕๖๒ มี ๘ รูป ดังนี้
๑) ญาท่านดวน (จารย์ครูดวน)
๒) อาจารย์บุดดี
๓) ญาท่านพ้วย ปภสฺสโร เป็นพระนักพัฒนา เชี่ยวชาญทางวิปัสสนากรรมฐาน เป็น
ชาวบ้านสว่างโดยกําเนิด
๔) พระครูวิจิตรพัฒนโกศล (เพ็ง ปภสฺสโร) หรือญาท่านเพ็ง เจ้าคณะตําบลขามใหญ่
เป็นชาวบ้านด้ามพร้า ญาท่านพ้วยเป็นพระอุปัชฌาย์และเป็นอาจารย์ของท่านด้วย ครองวัด พ.ศ.๒๔๙๒-๒๕๒๓
๕) พระครูสิริกิจจานุยุต (สีโน ญาณจารี ไหลหลั่ง ป.ธ.๔) เป็นชาวบ้านคําสมิง ต. เกษม
อ. ตระการพืชผล ครองวัด พ.ศ. ๒๕๒๕-๒๕๔๓
๖) พระมหาสมยง กตปุญฺโญ ป.ธ.๗ ครองวัดปี  พ.ศ. ๒๕๔๔-๒๕๔๕
๗) พระครูสุตธรรโมภาส (กริช อาริโย ป.ธ.๔) เป็นชาวตําบลปทุม อ. เมืองอุบลราชธานี
ครองวัดปี พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๕๑
๘) พระครูพิพัฒนสุนทโรบล (กรีพล สุนฺทโร นักรํา) ครองวัดปี พ.ศ. ๒๕๕๑-ปัจจุบัน
ด้านการปกครอง วัดสว่างอารมณ์ ปี พ.ศ. ๒๕๖๒ มีพระภิกษุ ๙ รูป และสามเณร ๑ รูป
๔. ความสําคัญ
๔.๑ วัดสว่างอารมณ์เป็นวัดสําคัญในใบบอกเมืองอุบลราชธานีของพระยาราชเสนา (ทัด ไกรฤกษ์) หลวงภักดีณรงค์ (สิน ไกรฤกษ์) ขุนพรพิทักษ์ (เคลือบ ไกรฤกษ์) ว่าได้มีการนิมนต์พระภิกษุจากวัดนี้ไปเจริญพระพุทธมนต์และรับไทยธรรมที่ศาลากลางจังหวัด หลังเสร็จพิธีถือน้ําพระพิพัฒน์สัตยาของ ข้าราชการ ณ อุโบสถวัดหลวง เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๒๘ เป็นเวลา ๓ วัน ดังความว่า “...นิมลพระภิขุสงฆมหานิกายสิ้นทุกวัด คือวัดหลวงวัดหนองยางวัดสว่างวัดเรียบวัดป่าน้อยวัดป่าไหญ่วัดทุ่งวัดไต้วัดท่าวัด  เหนือวัดกลางรวม ๑๑ วัด จํานวนพระพิขุสงฆ ๑๖๓ รูป เจริญพระพุทมลต์สมโพช...” (ใบบอก ร.๕ ม.๒.๑๒ ก/๓ [๖๙} ๒๔๒๘: ๑๒๑-๑๒๒)
๔.๒ วัดสว่างอารมณ์เป็นที่ประดิษฐานพระมหากัจจายนะที่ประชาชนเคารพสักการะกัน
๔.๓ วัดสว่างอารมณ์เป็นหนึ่งใน ๒๒ วัดที่จัดเทศน์ธรรมัสสวนะสามัคคีของเมืองอุบลราชธานีในช่วงเข้าพรรษา ซึ่งเริ่มขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๘ โดยเวียนไปทั้ง ๒๒ วัด เริ่มจากวัดมณีวนาราม  สิ้นสุดที่วัดสุปัฏนารามวรวิหาร   เป็นงานบุญเฉพาะของเมืองอุบลราชธานี
๕. สถานการณ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมในปัจจุบัน
๕.๑ พื้นที่บางส่วนในวัดมีขยะใบไม้มาก
๖. ปัญหาที่พบในพื้นที่
๖.๑ ปัญหามูลนกพิราบ ตามศาสนคารต่าง ๆ
๖.๒ ควรมีการจัดการขยะรอบ ๆ วัด
๗. ภาพประกอบ
ภาพประกอบอยู่ท้ายแบบสํารวจ ภาพประกอบถ่ายโดย ปกรณ์ ปุกหุต และณัฐพงค์ มั่นคง
เมื่อวันที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๒
๘. เกร็ดเรื่องเล่าเกี่ยวกับวัด
๘.๑ มีพระเจ้าใหญ่โฆษิตรัตนโสภณเป็นพระประธานในอุโบสถสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๘ ฝีมือของพระครูสิริกิจจานุยุต (สีโน ญาณจารี)
๘.๒ พระเจ้าใหญ่องค์สว่างพิพัฒนมงคล สร้างโดยพระครูพิพัฒนสุนทโรบล เจ้าอาวาสรูป
ปัจจุบัน
๘.๓ พระครูวุฒิกรพิศาล (ทุย ธมฺทินฺโน อรุณไชย) อดีตเจ้าอาวาสวัดวารินทราราม เป็นศิษย์
ของญาท่านพ้วย วัดสว่างอารมณ์ อุปสมบทที่วัดนี้ เมื่อครั้งเป็นสามเณรน้ําเสียงดีเทศน์กัณฑ์กุมารได้
อย่างไพเราะ เป็นผู้มีฝีมือแกะสลักไม้ไว้ที่สิมหลังเดิม และร่วมกับญาพ่อมหาเสนาหล่อพระพุทธรูปไว้ ๒องค์ เชี่ยวชาญการจารใบลานและงานช่างทุกชนิด (ทางแห่งวัฒนธรรม ๒๕๐๒: ๒-๔)
๙. ความสัมพันธ์ระหว่างวัดกับชุมชน
๙.๑ ชุมชนวัดสว่างอารมณ์และชุมชนท่าวังหินเป็นผู้อุปถัมภ์วัด มีญาติโยมมาจําศีลเป็นประจํา
๙.๒ มีโครงการส่งเสริมอาชีพการตัดเย็บเสื้อผ้าสําเร็จรูปบุรุษและสตรี ชุมชนวัดสว่างอารมณ์ ๑
๙.๓ เมื่อก่อนมีชาวญวนจากนิคมมาอยู่ในหมู่บ้านสว่างด้วยจึงมีธาตุบรรจุอัฐิชาวญวนในวัด
๙.๔ ด้านหน้าวัดสว่างอารมณ์ให้เอกชนเช่าที่ตั้งแต่สมัยญาท่านเพ็ง และได้ทำการแจ้ง จะยกเลิกการให้เช่าเร็ว ๆ นี้
๙.๕ เริ่มพัฒนาวัดในปี พ.ศ. ๒๕๕๑
๙.๖ มีชมรมผู้สูงอายุวัดสว่างอารมณ์
๙.๗ เป็นที่บรรจุอัฐิบุคคลสําคัญ อาทิ
- พระครูวิจิตรพัฒนโกศล (ญาท่านเพ็ง) อดีตเจ้าอาวาสวัดสว่างอารมณ์ รูปที่ ๓
- พระครูสุตธรรโมภาส อดีตเจ้าอาวาสวัดสว่างอารมณ์ รูปที่ ๗
๑๐. ประเพณีสําคัญประจําปี
๑๐.๑ ประเพณีสงกรานต์
๑๐.๒ บุญผะเหวด
๑๐.๓ เป็นหนึ่งใน ๒๒ วัดที่จัดเทศน์ธรรมัสสวนะสามัคคีของเมืองอุบลราชธานี ในช่วง
เข้าพรรษา ซึ่งเริ่มขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๘ โดยเวียนไปทั้ง ๒๒ วัด เริ่มจากวัดมณีวนาราม สิ้นสุดที่วัดสุปัฏนารามวรวิหาร เป็นงานบุญเฉพาะของเมืองอุบลราชธานี
๑๐.๔ บุญกฐิน
๑๑. การติดต่อประสานงานพระครูพิพัฒนสุนทโรบล ( กรีพล สุนทโร  นักรํา) เจ้าอาวาส
วัดสว่างอารมณ์