คำโบราณที่น่าคิด ชยสุวณฺโณ ภิกฺขุ รจนา

อยากเป็นเปรตให้เป็นทายก

อยากตกนรกให้เป็นสมภาร

ทำอย่างไร...จะได้ไปสวรรค์นิพพานกับเขาบ้าง

โปรดอ่านให้จบทั้งพระที่เป็นสมภารและทายกเถิด

เมื่อข้าพเจ้าเป็นสามเณรจำต้องจากที่เคยคุ้นเคยคือบ้านเกิดเมืองนอนไปต่างถิ่นด้วยที่ยังเด็กมิเคยออกไปไหนไกลก็คงเป็นเรื่องธรรมดาที่บางคราก็ว้าเหว่มีสุขมีเศร้าคิดถึงบ้านแลผู้ที่คุ้นเคยเป็นของธรรมดา ในตอนนั้นข้าพเจ้าอายุประมาณ ๑๓ ปี ไปศึกษาภาษาบาลีอยู่ที่วัดคลองโพธิ์ อุตรดิตถ์ รุ่นพี่ที่พาไปฝากก็เข้ากรุงเทพผู้คุ้นเคยจึงไม่มีเท่าใดนัก สมัยนั้นวัดคลองโพธิ์มีชื่อเสียงในเรื่องบาลีรุ่นพี่ที่เรียนจึงนำไปฝากที่นี่ จำได้ขึ้นใจตลอด หลังจากทำวัตรเช้าเสร็จ หลวงพ่อเจ้าอาวาส พระธรรมวีรานุวัตร พื้นเพท่านเป็นคนสุรินทร์ แต่ด้วยใจที่รักบาลีท่านจึงตั้งสำนักเรียนบาลี ประมาณตี ๕ กว่า หลังจากทำวัตรเช้าเสร็จ ท่านก็จะเปิดเพลงสุนทราภรณ์ ก่อนการบรรยายธรรมะออกหอกระจายข่าวของทางวัดอันเป็นกุสโลบายที่แยบยลให้พระหนุ่มเณรน้อยได้ลุกตื่นทำกิจส่วนตัวเพื่อรอบิณฑบาต แม้ผ่านไปหลายปี เพลงสุนทราภรณ์ ที่ก้องหูข้าพเจ้าก็คือ เพลงวิวาห์น้ำตา ของ สมยศ ทัศนพันธ์ ความท่อนหนึ่งว่า หยดหนึ่งน้ำสังข์ที่ไหลหลั่งมา มันเคล้าด้วยน้ำตา ของข้าที่ไหลร่วงริน......และเพลงชายไร้โบสถ์ พอเพลงจบท่านก็จะบรรยายธรรมะให้ญาติโยมพระเณรฟังอยู่ทุกวันแทบมิเคยขาดเลยเว้นมีเหตุจำเป็น จึงถือว่าเป็นพระมหาเถระที่อดทนรักษากิจนี้อยู่มิใช่น้อย ท่านจึงมักเอาคำโบราณที่คนพูดมาอธิบายขยายความให้ฟังอยู่เสมอ ที่ข้าพเจ้าคุ้นหูตอนนั้นก็คือ อยากเป็นเปรตให้เป็นทายก อยากตกนรกให้เป็นสมภาร สมัยนั้นตนเองก็เป็นเณรน้อยและมิได้คิดว่าจะมาเป็นสมภารเช่นทุกวัน จึงมิได้ใส่ใจอะไรมากนัก (ฟังแบบที่ว่าให้ผ่านไปหูซ้ายทะลุหูขวาไป) พอมาวันหนึ่งเมื่อได้รับภาระมาเป็นสมภารเต็มตัว จึงพอที่จะทราบคำคนโบราณบ้างแม้ไม่ละเอียดเฉกเช่นปราชญ์เมธีชนทั้งหลาย

ฉะนั้นเราต้องแยกประเด็นให้ชัดว่า

อยากเป็นเปรตให้เป็นทายก

อยากตกนรกให้เป็นสมภาร

คนโบราณสื่อถึงอะไร

และถ้าเป็นแบบนั้นจริง คงไม่มีใครอยากเป็นทายกและเป็นสมภารกระมังเพราะคนโบราณเอานรกและเปรตมาขู่ล่วงหน้า

ข้าพเจ้าจึงขออธิบายตามความรู้อันน้อยนิดของข้าพเจ้าไว้ดังนี้

การสร้างวัดนี้จะเกี่ยวเนื่องด้วยบุคคล ๒ จำพวก คือ ทายกและพระ

ฝ่ายพระก็มี ๒ จำพวก คือ เจ้าอาวาสและลูกวัด เราท่านทั้งหลายเคยสงสัยกันไหมว่าปัจจุบันวัด ๓๐,๐๐๐ กว่าวัด พระสงฆ์สามเณรประมาณ ๒๐๐,๐๐๐ กว่ารูป

ใน ๓๐,๐๐๐ กว่าวัด วัดร้างก็เยอะ วัดที่กำลังร้างก็เยอะ วัดที่กำลังเจริญก็เยอะ วัดที่กำลังจัดสร้างก็มิใช่น้อย หรือปัจจุบันวัดใดพอออกพรรษามีพระหลวงตาดูแลวัดชาวบ้านก็อุ่นใจอยู่บ้าง ปัญหานี้แพร่หลายทางภาคอีสานและภาคเหนือ

เมื่อกล่าวในส่วนเจ้าอาวาส บางท่านอาจโชคดีที่มีบูรพาจารย์รุ่นก่อนสร้างเสนาสนะไว้พอสมควรเมื่อมารับช่วงต่อคงมิต้องมากังวลเรื่องการก่อสร้างมากนัก ส่วนบางวัดกำลังก่อสร้างนี่น่าคิด เจ้าอาวาสบางท่านเกรงญาติโยมเพ่งเล็งว่าไม่ทำหน้าที่ก่อสร้างก็เลยสนองกิเลสของญาติโยมวันๆก็คิดแต่เรื่องหาเงินทองมาเพื่อสร้างเสนาสนะในวัด สรุปง่ายๆ เพื่อเอาใจโยมให้โยมสรรเสริญนั่นเอง เมื่อหลงประเด็นนี้แล้วนี่แหล่ะที่ โบราณว่าตกนรก ในใจคิดแต่เรื่องอิฐหินปูนทราย มาสุมหัว นี่ยังไม่นับกับกิจการคณะสงฆ์ยุคปัจจุบันทั้งประชุมหรือเรื่องอื่นๆ จิปาถะ จนบางท่านเมื่อสะสมมากเข้าจึงลืมไปว่า อะไรคือหน้าที่หลักหน้าที่รองของพรหมจรรย์

อันนี้ได้พูดบางส่วนในปัญหาเรื่องการก่อสร้างซึ่งเป็นเสี้ยวของปัญหาแค่นั้นยังมินับปลีกย่อยของปัญหา

ทั้งนี้ยังมิได้กล่าวถึงปัญหาในการปกครองและเรื่องที่เนื่องด้วยพระธรรมวินัยประกอบด้วย

-การครองตนในพระธรรมวินัย

-การดูแลเสนาสนะของสงฆ์

-การแนะนำชาวบ้านและบุคคลทั่วไป

-การดูแลพระสงฆ์สามเณรที่อยู่ในความปกครอง

-การปฏิบัติตามกฎหมายบ้านเมือง

-การปฏิบัติตาม พ.ร.บ.สงฆ์

-การรักษาประเพณีที่คนพื้นที่ได้ปฏิบัติกันมา ซึ่งบางอย่างเมื่อเอาหลักพระธรรมวินัยเข้าจับอาจจะไปคนละเรื่อง

๗ ประเด็นแห่งการปกครองดังกล่าว ถ้ามองด้านเสียก็คงทำให้สมภารทั้งหลายปวดหัวมิใช่น้อย

แต่เมื่อมองในด้านดี ก็เป็นการฝึกจิตใจตัวเองโดยไม่ต้องไปอยู่ป่าเขาลำเนาไพรเพราะจะมีอารมณ์ที่น่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนามาทดสอบสติปัญญาอยู่เสมอเมื่อผ่านบททดสอบได้บ่งบอกถึงปัญญาและบารมีของแต่ละท่านนั่นเอง

บางท่านทนต่อปัญหาไม่ไหวหนักหน่อยสึกหาลาเพศหรือย้ายออกรองลงมาวิธีที่ใช้กันมากยุคปัจจุบันคือการบ่นเพ้อออกทางเฟสบุ๊คส่วนตัว (ในโลกิยวิสัยถือว่าพอได้ระบายไถ่ถอนอารมณ์ที่กลัดกลุ้มลงได้บ้าง) ส่วนในการแก้ปัญหาที่แท้จริงวิธีบ่นเพ้อคงไม่ใช่ทางออกของปัญหา เพราะใครๆก็มีปัญหาทั้งนั้นแต่ความถึงพร้อมในการจัดการปัญหาต่างกัน เปรียบเสมือนบางคนโดนมดกัดอาจร้องไปให้ได้ยินไปทั่วถึง ๗ บ้านที่อยู่รายรอบ แต่ขณะบางคนโดนรถชนเลือดออกเต็มตัวอาจมิได้ยินเสียงร้องออกมาสักแอะเลยก็เป็นได้

ประการต่อมาจะกล่าวถึง

หน้าที่หลักของพรหมจรรย์แบบง่ายๆ พื้นฐานเลย ก็คือการบิณฑบาตไหว้พระสวดมนต์ศึกษาพระธรรมวินัย หรือบางท่านมีบุญเก่าหนุนนำมากกว่านั้นเมื่อมองว่าการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏนี้มันทุกข์ ก็บำเพ็ญตนเพื่อให้สิ้นชาติขาดภพจบพรหมจรรย์ในชาตินี้อันเป็นหัวใจของการบวช การไหว้พระสวดมนต์อย่างน้อยเพื่อรักษาใจการบิณฑบาตก็เพื่อเลี้ยงชีพในชีวิตพรหมจรรย์อันเป็นสิ่งที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าบำเพ็ญมาตลอดพระชนม์ชีพ

หน้าที่รอง ก็คือการก่อสร้าง หรืออื่นๆ หากเจ้าอาวาสท่านใดแยกประเด็นนี้ถูกไม่ไหลอารมณ์ไปตามเสียงสรรเสริญเยินยอและนินทาของชาวบ้านชีวิตพรหมจรรย์ของท่านก็จะสบายมีอย่างไรก็สร้างไปตามเหตุปัจจัย ใจไม่ไหลไปสู่ความทุกข์เรื่องหนี้สินการก่อสร้างเรื่องหาเงินก่อสร้าง อันเป็นเหตุไปสู่นรกได้

ส่วนท่านใดใช้ความเป็นสมภารอันมีพ.ร.บ. สงฆ์ให้การรับรองให้เกิดประโยชน์ และตัวท่านเองมีความมั่นคงในพระธรรมวินัยเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว เราจะเห็นได้ว่าท่านเหล่านี้สร้างประโยชน์ได้แพร่หลายต่อโลกอย่างมหาศาลประมาณเป็นตัวเงินมิได้เลย เพราะสิ่งที่ท่านเหล่านี้มีมากกว่าชาวโลกก็คือ ศรัทธาที่มีต่อพระพุทธศาสนาส่วนชาวโลกต้องมีรางวัลเป็นของตอบแทนจึงจักทำ ทำได้แบบนี้ท่านก็ย่อมมีสวรรค์แลนิพพานเป็นที่ไปในเบื้องหน้า